استاد دکتر داریوش صفوت
هفتم آذرماه سال 1307 در شیراز، در خانوادهای كه نسلها علم روز و هنر موسیقی را در خود حفظ كرده بودند، متولد شد. به واسطهی شغل پدر، تا هفتسالگی در كنار حافظ ماند و بقیهی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران، در مدرسهی دارالفنون و مدرسهی دارایی به پایان رساند. ابتدا فراگیری ویولُن و سهتار را نزد پدر آغاز كرد و سپس حبیب سُماعی آموزش سنتور را به وی عهدهدار شد. سال 1326 در وزارت دارایی اشتغال یافت و تحصیلات دانشگاهی را در رشتهی حقوق دانشگاه تهران آغاز نمود.
به تكمیل هنر موسیقی نزد استاد ابوالحسن صبا پرداخت و این ارتباط را به مدت ده سال، یعنی تا پایان عمر استاد صبا، ادامه داد. اندیشههای ماتریالیستی آن روز بر وی نیز بی‌‌تأثیر نبود، بهطوری كه مقالاتی را با نام خود یا با نام مستعار، در مورد مسائل روز (و همچنین موسیقی) در مجلات و روزنامهها منتشر كرد. بیقراری وی در اندیشه و هنر، منجر به فعالیتهای زیادی گردید كه در بخشهای دیگر مطالعه میكنید.
در سال 1339، موسیخان معروفی او را با استاد نورعلی الهی، عارف، فیلسوف و موسیقیدان بزرگ معاصر آشنا كرد و این آشنایی مسیر فكری و اعتقادی و بهتر گفته شود زندگی او را یكسره تغییر داد. در اواخر سال 1339 برای تدریس در مركز مطالعات موسیقی شرقی در انستیتو موزیكولوژی سوربن به فرانسه رفت و به موازات آن، در رشتهی حقوق بینالملل دكترا دریافت نمود.
در اولین بازگشتش به ایران در سال 1342، ازدواج نمود و برای تكمیل تحصیلات و تحقیقاتش مجدداً به فرانسه بازگشت. در سال 1344 به ایران مراجعت نمود و صفحهی جدیدی را در زندگی خود ورق زد. او با تأسیس مركز حفظ و اشاعهی موسیقی اصیل ایرانی در سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران و سپس تدریس و مدیریت در گروه موسیقی دانشكدهی هنر دانشگاه تهران، یكی از تأثیرگذارترین شخصیتهای موسیقی در دههای اخیر بوده است.
كتب
• 1347/06/01 كتاب «Les Traditions Musicales»؛ با همكاری نِلی كارُن؛ انتشارات Buchet Chastel (پاریس، فرانسه).
• 1352/07/01 كتاب پژوهشی كوتاه دربارهی استادان موسیقی ایران و الحان موسیقی ایرانی (تهران، ایران).
• 1364/06/01 كتاب دوزبانهی: «جنبههای عرفانی موسیقی اصیل ایرانی» Mystical Aspects of Authentic Iranian Music ؛ مركز موسیقی سنتی و عرفانی شرقCenter for Traditional and Spiritual Music of the East (نیویورك، امریكا)
• 1368/06/01 «رساله در موسیقی»، تألیف و به خط علیبن محمد معمار، مشهور به بنائی، با همكاری تقی بینش، انتشارات مركز نشر دانشگاهی (تهران، ایران)
• 370/06/01 تصنیف فصل پایانی كتاب The Art of Persian Music تحت عنوان: A Contemporary Master's Lesson ، انتشارات مِیج Mage (واشنگتن – امریكا)
• 1386/11/15 هشت گفتار دربارهی فلسفهی موسیقی، انتشارات كتابسرای نیك (تهران، ایران).
• 1388/06/01 موسیقی ملی ایران، ترجمه و ویرایش جدیدی از كتاب «Les Traditions Musicales »، با همكاری نِلی كارُن؛ انتشارات كتابسرای نيك (تهران، ايران)

مقالات
زياد دور از انتظار نيست كه بيش از پنجاه سال تحقيق در حوزه‌ي فلسفه و هنر، به‌خصوص موسيقي، ده‌ها مقاله به همراه داشته باشد. تعدادي از اين مقالات به صورت سخنراني ارائه شده و تعدادي نيز به صورت مقاله منتشر شده، يا در دست انتشار است. نمونه‌اي از اين مقالات كه در ليست زير مشاهده نمي‌شود، در هشت گفتار فلسفي درباره‌ي موسيقي منتشر شده و تعدادي نيز در دست انتشار است.
• ترجمه و تأليف 3 فصل از كتاب «پژوهش‌هاي شگفت‌انگيز فراروانشناسي در شوروي»
• تذكار درباره‌ي تهيه و تدوين واژگان موسيقي (تصحيح و برگردانده 12/05/88)
• درباره‌ي موسيقي عرفاني (تصحيح و برگردانده 06/05/88)
• نام‌گذاري فارسي اصوات موسيقي (تصحيح و برگردانده 12/05/88)
• فلسفه‌ي موسيقي ايران و مسئله‌ي نوآوري در آن (سخنراني در دانشكده‌ي هنرهاي زيبا)
• نوآوري در موسيقي ملي ايران
• 32 پرسش و پاسخ درباره‌ي فلسفه‌ي موسيقي ايران (مصاحبه‌ي خانم يگانه مطلبي مربوط به مقاله‌ي شماره 5)
• نكته‌اي ناگفته درباره‌ي موسيقي عرفاني ايران (سخنراني در تالار وحدت)
• هويت فرهنگي (سخنراني در دانشگاه علوم پزشكي ايران، جلسه‌ي اول 29/01/70)
• گريزي از موسيقي به معنا (سخنراني در دانشگاه علوم پزشكي ايران، جلسه‌ي دوم 30/01/70)
• حقيقت و مجاز در موسيقي (سخنراني در تالار انديشه)
• پيدايش و گسترش موسيقي در ايران (سخنراني در دانشگاه فارابي 16/08/1355)
• گوشه‌هايي از تاريخ موسيقي ايران (سخنراني در انجمن گوته 1354)
• چگونه بايد موسيقي ايراني را شنيد؟ (سخنراني در انجمن گوته)
• درباره‌ي فلسفه موسيقي (سخنراني در تالار درويش، مركز حفظ و اشاعه‌ي موسيقي ايراني)
• عنصر «حال» در موسيقي (سخنراني در تالار وحدت)
• تقسيم‌بندي موسيقي ايراني قبل از اسلام و در دوران اسلامي (سخنراني در انجمن فرهنگ ايران باستان)
• هنر و انديشه
• مقدمه‌اي بر فلسفه‌ي موسيقي
• تربيت ذهن در موسيقي
• موسيقي عرفاني
• معماي تكرار در موسيقي
• موسيقي ايراني، يكي از ويژگي‌هاي ملي ايران (منتشرشده در كيهان)
• موسيقي و انسان (سخنراني در دانشگاه هنر)
• زيبايي‌شناسي در هنر
• هندسه‌ي الهي در هنر
• آكوستيك تالار (ترجمه از رساله‌ي پروفسور اميل لپ)
• درباره‌ي اندازه‌گيري فواصل موسيقي (ترجمه از رساله‌ي پروفسور تران وان‌كه)
• تحقيق در فواصل موسيقي ايراني و روش عملي فواصل اين موسيقي
• تحقيق درباره‌ي سبك و شيوه در موسيقي ايران
• عنصر حال از نظر تئوري انفورماسيون (منتشرشده در جشن هنر شيراز)
• درباره‌ي تئوري انفورماسيون (ترجمه از رساله‌ي پروفسور اميل لپ)
• نوآوري در موسيقي ايران (سخنراني در دانشكده هنرهاي زيبا)
• بزرگداشت استاد امير جاهد (منتشرشده در مجله‌ي تماشا 24/02/1356)
• جايگاه موسيقي سنتي در زندگي امروز
• گفتاري درباره‌ي فلسفه‌ي موسيقي ايراني (سخنراني در انجمن فلسفه‌ي ايران)
*زلف مشکین تو یک عمر تامل دارد*
*نتوان سر،سری از معنی پیچیده گذشت*
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
با قلبی سرشار از حزن و اندوه درگذشت یکی از طلایه داران موسیقی اصیل ایران،شادروان حضرت استاد، پروفسور داریوش خان صفوت را خدمت تمامی هنرمندان و دوستداران فرهنگ و هنر ایران زمین، تسلیت عرض میکنم.ایشان جز موسیقیدانانی بودند که با رفتنشان شوک بسیار سهمگینی به پیکره ی موسیقی ایرانی وارد کردند و افسوس که دیگر در بینمان نیستند و جایشان بسیار،بسیار در موسیقی ناب ایرانی خالی است و هیچ کس توان پر کردن جای خالی این بزرگمرد را ندارد و نخواهد داشت.شاگردی مکتب این بزرگمرد هم افتخار بزرگی است که نصیب هر کسی نخواهد شد و خوشا به سعادت عزیزانی چون شادروان استاد پرویز مشکاتیان و جناب مجید کیانی که شاگردی مکتب این بزرگمرد را تجربه کرده اند. افسوس که صدای گرم سازشان خاموش شد و به ابدیت پیوست و با رفتنشان تمام هنر و تجربه و علم ناب خود را به زیر تلی از خاک کشیدند.به راستی که خاک حرامشان باد!!!! و افسوس و هزاران افسوس که آن همه هنر به زیر خاک رفت.

**استاد داریوش صفوت در سال ۱۳۰۷ در شیراز متولد گردید. وی فرزند ارشد علی‌اصغر صفوت پسر ارشد میرزا آقاخان صفوت‌المُلک تنها پسر میرزا مهدی (محمدعلی) حکیم الهی فرزند میرزا عبدالله اشکی آقاسی‌باشی پسر میرزا محمدعلی نوهٔ میرزا مهدی استرآبادی وزیر نادرشاه افشار بود. نسب میرزا مهدی استرآبادی هم بر اساس شجره‌نامه خانوادگی به خواجه نصیر طوسی می‌رسید. در این خانواده آموزش موسیقی به طور موروثی صورت می‌گرفت. برادر کوچک‌تر او یوسف صفوت نخستین قهرمان و نخستین استاد ملی شطرنج ایران بود.

وی تعلیم سه‌تار را نزد پدر (علی‌اصغر صفوت) آغاز کرد و به دلیل حشر و نشر پدرش با اهالی هنر، از جمله حبیب سماعی در ۱۶ سالگی (سال ۱۳۲۳) نزد وی رفت و سنتور را نزدش آموخت. از سال ۱۳۲۶ تا سال ۱۳۳۶ به تکمیل نوازندگی سه‌تار و سنتور نزد استاد ابوالحسن صبا اقدام نمود به نحوی که بعدها صبا در جایی از وی به عنوان یکی از بهترین شاگردان خود یاد کرد که درکی دقیق و ظریف از موسیقی ایرانی دارند. در سال ۱۳۳۲ به اخذ درجه لیسانس حقوق از دانشکده حقوق دانشگاه تهران نائل آمد. در اواخر سال ۱۳۳۹ برای تدریس در مرکز مطالعات موسیقی شرقی در انستیتو موسیقی‌شناسی سوربن به فرانسه رفت. در اولین بازگشتش به ایران در سال ۱۳۴۲، ازدواج نمود و برای تکمیل تحصیلات و تحقیقاتش مجدداً به فرانسه بازگشت. در سال ۱۳۴۴ از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس، دکترا در حقوق بین‌الملل گرفت و در همین سال به ایران بازگشت. و از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۸ به تحقیق در ردیف موسیقی سنتی ایران و تکمیل سه‌تار در محضر حاج آقا محمد ایرانی مجرد اشتغال ورزید.

**وی از سال ۱۳۳۸ به تدریس در زمینه‌های نوازندگی سنتور و سه‌تار، ردیف موسیقی ایرانی، آکوستیک موسیقی، تاریخ موسیقی ایران، شناخت موسیقی، آشنائی با موسیقی شرقی، فلسفه موسیقی ایرانی، تجزیه و تحلیل موسیقی ایرانی، موسیقی و اسلام، بررسی رسالات کهن موسیقی ایران و... در مراکز زیر پرداخت:

هنرستان موسیقی ملی، تهران، ۱۳۳۹ - ۱۳۳۸
مرکز مطالعات موسیقی شرقی، وابسته به انستیتو موزیکولوژی پاریس، دانشگاه سوربن، ۱۳۴۴ - ۱۳۳۹
دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ۱۳۷۶ - ۱۳۴۵
هنرکده موسیقی ملی، تهران، ۱۳۶۰- ۱۳۵۸
دانشکده موسیقی دانشگاه هنر، تهران، ۱۳۵۸ تاکنون
دانشکده تلویزیون و سینما، تهران، ۱۳۵۶ - ۱۳۵۹
دانشکده میراث فرهنگی (تهران)، ۱۳۶۹
بسیاری از اساتید فعلی موسیقی از آموزش‌های وی بهره‌مند شده‌اند.

**داریوش صفوت در سال ۱۳۴۷ مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران وابسته به سازمان رادیو تلویزیون وقت را بنیان نهاد و تا سال ۱۳۵۹ مدیریت آن را بر عهده داشت. این مرکز در گسترش موسیقی اصیل ایران و پرورش موسیقی‌دانان جوان سهم به‌سزائی داشته‌است.
وی هم‌چنین کنسرت‌های متعددی را در اقصی نقاط جهان اجرا نموده‌ است.

**عضویت‌ها و نشان‌ها **

استاد بازنشسته پایه ۱۵ دانشگاه هنر و دانشگاه تهران
استاد نمونه دانشگاه‌های ایران
مدیر مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی، وابسته به سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران از ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۹
مدیر سابق گروه موسیقی دانشگاه تهران
مدیر سابق گروه موسیقی دانشگاه هنر
سرپرست سابق کارگاه موسیقی کودکان و نوجوانان در صدا و سیما از ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۲
مدیر سابق گروه هنر در مرکز نشر دانشگاهی
عضو انجمن آکوستیک‌دانان ایران ۱۳۵۷/۱۹۷۸
عضو انجمن فلسفه ایران ۱۳۵۵/۱۹۷۶
عضو «پیوسته» فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران
استاد داریوش صفوت در سال ۱۳۸۵ موفق به دریافت نشان «شوالیه هنر و ادب» Chevalier De L'ordre Des Arts et Des Letters گردید که بالاترین نشان هنری کشور فرانسه است.

**شاگردان سرشناس**

مجید کیانی
پرویز مشکاتیان
هما سادات افسری

***حاج آقا محمد ایرانی مجرد، هنگام نوازندگی داریوش صفوت نمی‌توانست سکوت کند، و تحسین بی‌اختیار بر لبانش جاری می‌شد. البته او برای تحسین دکتر صفوت به این‌جا توقف نکرده و گفته بود: من اگر فرزندی داشتم بیشتر از صفوت دوستش نداشتم.

خانم سودابه فضایلی در مقاله‌ای که به مناسبت هشتادسالگی دکتر صفوت به چاپ رسیده بود، او را «حکیم موسیقی» نام نهاد.

پرویز مشکاتیان: «من به عنوان کسی که سال‌ها در محضر استاد داریوش صفوت به تلمذ نشسته‌ام، بی‌هیچ گمانی بر آنم که ایشان از برگزیدگان خداوند هستند. از شهر جانان‌اند و از تبار راستینان این سرزمین، بی‌هیچ اغراقی... او همیشه صحبت از جایگاه معنوی هنرمند، اخلاق هنرمند و واصل شدن به مبدأ و مأخر و مرکز زیبایی‌ها، به طریق اولی چشم‌پوشی از مادیات و ملموسات دنیا می‌کرد». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹)

جلال ذوالفنون: «دکتر صفوت شخصیتی است مرکب از دانش و هنر و اخلاق، همراه با قلبی آکنده از عشق و ایمان به موسیقی ایرانی که مدام در طپش است». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹)

مهدی آذرسینا: «دکتر صفوت اندیشمندی است که در اثر سال‌ها ریاضت و تعمق برای درک زیربنا و اصول موسیقی دستگاهی ایران، به جایگاهی پرقدر و بالا دست یافت... در تمام رشته‌های موسیقی کسانی تربیت شدند که بعدها زمام اشاعهٔ موسیقی نوین ایران را به عهده گرفتند... و این همه اتفاق نمی‌افتاد، مگر به همت جناب استاد داریوش صفوت». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹)

داوود گنجه‌ای: «من از دکتر صفوت مطالب اخلاقی بسیاری آموخته‌ام، وی مرتب برای ما از اخلاق و دوستی‌های عارفانه می‌گفت». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹)

مجید کیانی: «مهم‌ترین نکته‌ای که در آموزش‌های ایشان رعایت می‌شد، اهمیت دادن به معنویت در هنر موسیقی بود، تا ما جوان‌های قدیم را به این سو بکشاند، که برای حفظ موسیقی ایرانی، اخلاق از همه مهم‌تر است. تا این هنر بتواند جایگاه معنوی خودش را بیابد». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹)

**آثار **

رساله «عرفان و موسیقی ایران» به زبان فارسی، تهران ۱۳۴۸ (۱۹۶۹ میلادی)
ترجمه انگلیسی رساله «عرفان و موسیقی ایران»، چاپ نیویورک ۱۹۸۵ میلادی (۱۳۴۶)
ترجمه فرانسوی رساله «عرفان و موسیقی ایران» با اضافات، پاریس ۱۹۸۸ میلادی (۱۳۶۷)
پژوهشی کوتاه درباره استادان موسیقی ایران و الحان موسیقی ایرانی به زبان فارسی، تهران ۱۳۵۰ (۱۹۷۱ میلادی).
تصحیح و چاپ «رساله موسیقی» بنائی به اتفاق استاد تقی بینش به زبان فارسی، تهران ۱۳۶۸ (۱۹۸۹ میلادی)
بخش پایانی کتاب «هنر موسیقی ایران» به زبان انگلیسی، واشنگتن ۱۹۹۱ میلادی (۱۳۷۰)
کتاب «موسیقی ایران» به زبان فرانسه به اتفاق نلی کارن (Nelly Caron)، این کتاب در سال ۱۹۶۶ میلادی (۱۳۴۵) تحت نظارت شورای بین‌المللی و موسیقی یونسکو در پاریس چاپ شده‌است.
کتاب «هشت گفتار درباره فلسفه موسیقی» به زبان فارسی تاریخ چاپ ۱۳۸۶ انتشارات نیک
هم‌چنین از وی دو اجرای سه‌تار و سنتور به صورت کاست در داخل ایران قابل دسترسی است.